Asimov'un "Üç Robot Yasası"

Ortaokul çağlarımda, doğum günümde, dayım bana bir kitap hediye etmişti. "Tanrılar ve İmparatorlar". Önceleri sıkıcı gelen kitap, daha sonra kurgusu ve akıcılığı ile beni sarmış ve yazarı Isaac Asimov'a beni hayran bırakmıştı. Sonra, sahaflarda, bu yazarın başka kitaplarını aramaya başladım ve "Ben Robot" kitabını buldum. Kitap, kısa robot hikayelerinden oluşuyordu ve tüm hikayelerin temeli "Üç Robot Yasası"na dayanıyordu. Bu yasalar şunlardır;

"...
1. Bir robot, bir insana zarar veremez; hatta etkisiz kalarak, insanın kendi kendine zarar vermesine de fırsat tanıyamaz.
2. Bir robot, birinci kuralla çelişkiye düşen türde emirler dışında, insan tarafından verilen emirlere kesinlikle uymak zorundadır.
3. Bir robot, birinci ve ikinci kuralla çelişkiye düşmeyecek tarzda, kendi varlığını da korumak zorundadır.

Robot-Bilim elkitabı
56.baskı, m.s.2058

..."
(Isaac Asimov'un 1983 yılında Deniz Kitaplar Yayınevi 'nden Türkçe olarak çıkan "Ben Robot" - I Robot kitabından birebir alınmıştır).

Yani robot, kendine zarar vermeden bu kuralları aşamaz. Yazarın I Robot (Ben Robot) kitabı bu olasılıklar ve etkileri üzerine yazılmış bir kitaptır.Robotların davranışlarını ve insanlarla ilişkilerini düzenlemek maksadı ile belirlenen ve hikayelerde, robotların pozitronik beyinlerine kazındığı söylenen bu temel kuralların aşılmasının, robotun fiziksel olarak zarar görmesi veya etkisiz kalması (kilitlenmesi) ile sonuçlanacağını ifade eder Asimov.
İşin tuhafı, bilim-kurgu kitaplarında bir kimyager tarafından tanımlanan bu kuralların, daha sonra tüm robotik bilimi tarafından kabul görmesidir.

Bu kurallar, insanların "dünyanın robotlar tarafından istilası" ya da "insanlığın robotlarca yok edilmesi" gibi yeniçağ korkularının ilacı olabilecek kurallar silsilesi olarak görülebilir.

Bunlar haricinde; Asimov'un daha sonraki kitaplarında eklediği "Sıfırıncı Yasa" - Zeroth Law vardır ki; bu kural sayesinde, sadece insana değil, insanlığa hizmet edilebilecek robotlar yapılması sağlanacaktır. (R Daneel Olivaw)

Sıfırıncı Yasa;
"...
Zeroth Law: "A robot may not harm humanity, or, by inaction, allow humanity to come to harm";
..."
Tercümesi;
"Bir robot, insanlığa zarar veremez; hatta etkisiz kalarak, insanlığın kendi kendine zarar vermesine de izin veremez."

Sıfırıncı Yasa 'nın ortaya çıkması ile diğer üç yasa ona göre revize edilmiştir.

Robotlar için bu yasaları kurgulayan Asimov, bunların insanlara uygulanabilirliği konusunda da kafa patlatmıştır. Ahlaki olarak doğru yönlendirmeler olabilecek bu yasaları, insanlar için bir adım öteye taşıyarak, kalabalık insan topluluklarının davranışlarını ve olası geleceğini hesaplayabilen, istatistik ve üst düzey matematik hesaplara dayanan "Psiko Tarih" bilimini kurgulayan yazar, bu sayede "Vakıf (Foundation) Serisi" olarak tüm dünyaca bilinen ve birçok ödül almış bestseller serisini oluşturmuştur.